Urkizutik Faktoriara

Gaur izan gara Euskadi Irratiko Faktoria saioan, Manu Etxezorturekin hizketan.

Hasieran nerbioei ezin eutsirik aritu gara, eta gero motza egin zaigu!

Beldur pixka bat ematen du elkarrizketatua izateak. Zer galdetuko ote digute? Nola erantzungo ote dugu? Larritu egin gara, eta Miramongo aparkalekuan, gure Boteprontotik atera aurretik, pasarazi nahi genituen ideia nagusiak papertxo batean idatzi ditugu. Poltsikoan sartu eta han joan gara.

"- Neokolonialismoa (Frantzia eta Europa, Txina, Saharan Maroko...), turismo txarraren eragin kaltegarriak, zenbait kooperazio proiekturen ustelkeria...
- Gure aurreiritziak. Urtetako informazio eskasak gure garunetan uzten duen zaborra. Arrazistak gara. Bai.
- Afrikari buruzko gure ezezagutzaz haratago: historia aberatsa (kolonizazioaren aurretik "ere bai"!), aniztasuna (kulturak, hizkuntzak...), espiritualtasuna...
- Herri musulmanetan emakumea ez dago a priori gurean baino zapalduago. Zapiaren gaia ateraz gero, gogor egin!
- Afrikar "pobreenganako" paternalismorik ez!

- Eskerrak eman bidaia prestatzen eta bidaian zehar lagundu diguten lagunei.
- Ez dugu "zaila" den ezer egin, gurea ez da "abentura" bat izan. Zailena abiatzea izan da, eta entzungo gaituztenei hori esatera gatoz!"

Nola ez, idatzitako erdiak ere ez ditugu esan. Baina, horietako batzuk bai! Espero dugu antena-unea baliatu izana, eta entzun gaituztenetako batzuei Afrika ezagutzeko gogoa piztu, edo indartu izana.

A, eta gaur goizean Euskadi Irratia entzutea baino zerbait hobea egiten ari zinetenok (zorionekoak zuek!) elkarrizketa entzun nahi izanez gero, sakatu hemen!

Etxean?

Heldu gara etxera. Etxera? Gauzak utzitako tokian daude. Eta pertsonak; bada, gehienak ere bai. Besarkadak, malkoak, poza sagardotan. Galduta gaude, noraezean. Itzulera beste bidaia baten hasiera besterik ez da. Eta gaua heltzean, zerura begira geratu gara. Izarrak bai, izarrak aldatu egin dira.

Bamako - ... - Bamako - Urkizu

Agur argazki-kamerak!
Agur bloga!
Etxerako bidea barrura begira egin nahi dugu. Barrura, eta ingurura.
Agurtu nahi ez ditugunekin egon nahi dugu, agurtu behar izan arte, gutxienez.

Djenné, eta "Le magnifique"-en familia

Dogon Herria

Eta aurrera goazen neurrian, kontatzeko gogo gutxiago daukagula ohartzen ari gara...
Hitz egingo dugu itzuleran. Hau handiegia da!
Gora Dogon Herria eta dogondarrak!

 

 

 

 

 

Bamako

Ez zen helburua. Aitzakia zen. Izen bat. Puntu bat. Nonbait jarri behar eta bertan. Ez zen helburu bat. Baina, heldu gara, eta arraro sentitu gara.

Puntua, nonbait jarri behar eta bertan jarri genuen. Erreferentzia. Itzuli-erdi egin eta gure urratsen markak berriz zapaltzen hasteko tokia.

Ez zen helburua, aitzakia zen, izen bat, puntu bat... baina, ezinbestean, iritsitakoan atzera begiratu dugu, eta zerbait lortu dugunaren sentipenak hartu digu barrua. Eta harritu egin gara. Ez genuen harro sentitzerik espero. Ez zen helburua. Aitzakia zen.

Eta konturatu gara ez gaudela harro mapako puntu honetara heltzeagatik. Postea ikutu eta "niregatik eta nire lagun guztiengatik" esan ahal izateagatik. Harro sentitzen gara, saiatu izanagatik. Abiatze hutsagatik.

Eta harrotasun goxo hori barruan, bidailagun eta babes izan ditugunak gogoan, aurrera goaz. Aurreraxeago. Izango da non buelta-erdi egin.

Dindefelo

Pacha Mamak badaki errukitzen goiz jaiki denarekin. Iwoleko herrixkatik jaitsi eta eguzki galdatan urik gabe autostop egin behar duenarekin. Igeltsero baten kamioia geldiarazi eta tona-erdi ladreilu deskargatzen lagundu duenarekin.

Pacha Mamak Dindefelo oparitu digu.

 

P.S.: Onartu beharra dago. Estudiante putzua baino bastante hobea da.

Iwol

Batzuk “zoria” deituko diote. “Tonto-suertea” beste batzuk. Guk ez dakigu nola esan, baina, izen bat merezi du urtean behin festa izan herrian, eta gu egun horretantxe iristeak.

Senegal hego-ekialdean, gehienak peul edo bassariak izan arren, Iwol bediken herrixka da. Guztira zortzi mila izango dira, zazpi herri galdutan banatuta. Haien bizimodua gordetzeko nahia eta gaitasuna dira bediken bereizgarri. Herrietako gazte gehienek ez dute Kedougou edo inguruko hirietara lan bila joateko erabakirik hartzen. Ez diete gure oinetakoei inbiriaz begiratzen, eta orain arteko herri gehienetan ez bezala, toubab-ak ez gara haurren atrakzio. Izan liteke “berezkoa”, baina, hemen lanketa bat egon dela dirudi.

Eta gaur festa eguna da, eta gu, hementxe.

Afrikadak. "Simon says"

Orainaldian bizitzen ikastea zen kontua. Orain. Horretarako denbora. Biharra hurbilegi ez ikusteko. Orainari sabela arnasez puztu zezan lekua uzteko. Eta horregatik hona. Hemen biharrari ironiaz begiratzen zaiolako; irribarrez. Baina hiru hilabete ez dira aski. Gaixo gaude. Beharbada, kronikoki gaixo. Ala ez, Simon?

- Zenbat denbora daramazue, ba, horrela?

- Hogeita bost urte.

- Ba, sendatzeko egin behar duzuena, hogeita bost urteko bidaia da.

Postalak. Casamance

 

 

 

Bide ertzean

"Mamadou, Mamadou!". Jay da garrasika. "Mamadou! Bi toubab herri sarreran!". Hara, zer galdu ote zaie hemen? "Utz itzazue bakean. Neroni joango naiz harrera egitera. Presta itzazu oheak bitartean. Batek daki." "Mamadou, hemen daude, hauek dira."

"Hi Aitzol, zeatik ai dituk danak parrez oain?", "Jakin zan... Baño honek herriko nagusie ematein."

- Salam aleikum!

- Aleikum salam!

- On vient demander la permission de passer la nuit ici; Tamba est  encore loin, et il commence à faire nuit...

- Pas de problème. Vous êtes ici chez vous.

Poza eman dit, egia esan. Urte bete izango da gure herrixkara azken toubaba etorri zenetik, bizikletan, eta Marie Ba txikia ez zen oraindik jaio. Batek daki, beharbada ingeniariak dira eta izorratu zitzaigun ur bonba konpontzen jakingo dute. Edo batek daki, beharbada gutariko bat atzerritar izango da noizbait haien herrian. Batek daki. "Aisseta, esan amari afaltzeko hiru gehiago izango garela. Bada ezpada. Txirrindularia apetitu handikoa zen.

Amadou Ba, Jay, Outhman Ba eta Aisseta Ba

"Le Bout du Monde"

Dakarreko eromenetik ihes egiteko toki aproposa da Gorée irla. Historia liburuek diote, XVIII. mende amaieran, esklaboz beteriko ontziak porturatzen zirela bertan. Gaur egun ere etengabea da barkuen joan-etorria, baina, argazki kameradun turista da karriatzen duten merkantzia preziatua.

 

Eta guri, esklabotzaren Port Aventura-n eguna pasa izanaren aho zaporea geratu zaigu. Atzo esklabo tratuarekin aberastu ziren haiek dira gaur museoak finantzatzen dituztenak. Dozena-erdi panel eta ahots lodiko gida bat jarri, eta anaitasun diskurtsoa zabaltzen dutenak. Kultur-aniztasuna ahoan. Kontzientziak zuri.

Munduarekin haserre zaudenean, ordea, beti agertzen da aingeruren bat, esertzeko tokia egin eta garagardo bat eskainiz. Honek Yaya du izena. Eta aingeru batek bestea dakar, eta konturatzerako bete da mahaia eta hasi dira djenbe hotsak, eta bagoaz kalejiran herrian zehar. Eta amonak dantzan. Eta gu, gorputzak mugitzen, esango dugu. Eta barreak eta afaritarako gonbidapenak. Eta eskuak arrozetan. Eta ale txikienak hitz handiegitan galtzeko beldurrik gabe, kulturartekotasuna da gurea. Eskuak arrozetan, "Le Bout du Monde"-en.

 

Dakar

Zergatik ez dakar Dakar Paris-Dakarrek?

Zergatik darama Paris Dakarrera?

Eneko Barberena / Joseba Tapia

Freibourg-eko libanesek irribarrea izkutatu ezinik eman ziguten bostekoa.

Lagunek ez zuten irribarrea izkutatzen ahaleginik ere egin. 900 euro. 20 urte. Ehm.

Etxekoek eskuak burura. “Bozinarik ere ez al du?!”

Ba, Dakarren da Botepronto.